سامانه مدرسه هوشمند پویان

سرتان شلوغ است؟ بله، می‌دانیم که کارهایتان دارد روی هم تلنبار می‌شود، از کلاسی‌ به کلاس دیگر می‌دوید و در این بین به سختی فرصت می‌کنید حتی یک فنجان چای بنوشید. خب، شما باید مغزتان را هک کنید، بهترین ساعت فعالیت مغزتان را پیدا کنید و کارهای بیشتری انجام دهید!

بهترین ساعت برای مطالعه چه وقتی است؟ صبح، ظهر یا شب؟ به نظر می‌رسد که همه ساعت‌های روز برابر نیستند. در طول روز ساعاتی وجود دارد که مغز ما شعله‌ور می‌شود؛ اما ساعاتی هم وجود دارد که مغزمان درحال چرت زدن است. می‌پرسید چرا؟ بدن شما طبق یک ساعت کار می‌کند که در علم به آن «ریتم شبانه‌روزی» می‌گویند.

بهترین ساعت فعالیت مغز یعنی چه؟

ساعت درونی باعث ایجاد تغییرات ذهنی و جسمی بدن شما در طول روز می‌شود. این ساعت بر مواردی مانند زمانی که احساس خستگی، گرسنگی و حتی بهره‌وری می‌کنیم تأثیر می‌گذارد. اگر خودتان را یک فرد سحرخیز می‌دانید، به احتمال زیاد بهترین ساعت فعالیت مغز شما در صبح است.

اگر یک جغد شب هستید، احتمالا بعد از ظهرها مغزتان شروع به روشن شدن می‌کند. به لطف مصریان باستان، روزهای ما تنها به ۲۴ ساعت محدود شده‌اند. حالا سوال این است: چگونه می‌توانیم زمان خود را به حداکثر و کارهایمان را به حداقل برسانیم؟ با پیدا کردن بهترین ساعت فعالیت مغز، هوشمندانه‌تر (نه سخت‌تر) کار کنید.

به عبارت دیگر باید بفهمید که مغز شما چه زمانی بیشترین بازدهی را دارد و از آن ساعات عاقلانه استفاده کنید. شما باید قدر این ساعات را بدانید و از آنها برای تمرکز بر کارهایی استفاده کنید که به تفکر عمیق و انرژی زیادی نیاز دارند. ساعت بیولوژیکی این را مشخص می‌کند.

ساعت بیولوژیک چگونه تنظیم می‌شود؟

بخش اول

• ۰۳:۰۰ – ۰۶:۰۰ کار مغز با شدت شروع می‌شود. درصورتیکه خواب کافی و منظم داشته باشید، در ساعت ۴ صبح احساس نشاط و سرزندگی می‌کنید. در این زمان می‌توانید شروع به کار کنید و کارایی خود را به طور مداوم افزایش دهید.
• ۰۶:۰۰ – ۰۹:۰۰ زمان دریافت و تجزیه و تحلیل اطلاعات است. در این دوره حافظه بلندمدت و تفکر منطقی به بهترین وجه عمل می‌کند. برای مطالعه مفید، کار و سایر فعالیت‌های ذهنی بیشترین بهره‌وری را خواهید داشت. همچنین این زمان بهترین زمان برای صبحانه است.
• ۰۹:۰۰ تا ۱۲:۰۰ اوج فعالیت مغز است. حافظه کوتاه مدت و توجه بهتر عمل می‌کند. این زمان پربارترین زمان برای هر نوع فعالیتی است. در این فاصله می‌توانید سخت‌ترین و مهم‌ترین کارها را انجام دهید.
• ۱۲:۰۰ الی ۱۴:۰۰ زمان ناهار و استراحت است. فعالیت مغز به تدریج کاهش می‌یابد و نیاز به شارژ مجدد دارد. در این زمان باید چیزی بخورید و کمی استراحت کنید تا برای کارهای بعدی آماده شوید.
• ۱۴:۰۰ – ۱۸:۰۰ بازه مناسب برای کار راحت و فعالیت‌های بدنی است. بعد از یک ناهار و استراحت خوب، مغز ما دوباره آماده کار است؛ اما با توجه و توانایی تحلیل کمتر. در این زمان می‌توان فعالیت فیزیکی انجام داد.
• ۱۸:۰۰ – ۲۱:۰۰ زمان خلاقیت است. فعالیت مغز به تدریج در حال کاهش است. بدن نیاز به استراحت و غذا خوردن دارد؛ اما خستگی به طرز شگفت‌انگیزی، خلاقیت را بالا می‌برد.

توضیح: وقتی خسته هستیم، نمی‌توانیم یک برنامه مشخص را دنبال کنیم و روی یک هدف خاص تمرکز کنیم. به همین خاطر به ایده‌های جدید فکر می‌کنیم و افزایش خلاقیت داریم. در این زمان، افکار زیادی در سرمان وجود دارد که مستقیما به موضوع ربط ندارند؛ اما می‌توانند به مسیر درست منتهی شوند. اینگونه یک مغز خسته، می‌تواند خلاق باشد.

بخش دوم

• ۲۱:۰۰ – ۲۳:۰۰ بدن به حالت استراحت می‌رود. هر کاری در این زمان منجر به اضافه بار و خستگی مزمن می‌شود. وقت آن است که کارهای آرامش‌بخش انجام دهید. لازم است به رختخواب بروید، مطالعه قبل از خواب داشته باشید و صبح را دلپذیر و پرانرژی آغاز کنید.
• ۰۰:۰۰ – ۰۳:۰۰ وقت استراحت و آمادگی برای روز آینده است. در این زمان انرژی فیزیکی و عاطفی که مسئول وضعیت کلی بدن است بازیابی می‌شود. کمبود خواب در این ساعات منجر به کارایی پایین و مقاومت در برابر استرس و همچنین خستگی عمومی می‌شود.

بهترین ساعت فعالیت مغز شما چه زمانی است؟

بهره‌وری شما به طور مستقیم به فعالیت مغز بستگی دارد. بیشتر مردم بین ساعت ۹ تا ۱۲ صبح بازده دارند، همین! ما روزانه فقط ۳ ساعت بهره‌وری داریم. این یعنی اینکه باید در این ۳ ساعت بیشتر مراقب باشیم. البته توجه داشته باشید: درست است که اکثر ما بین ساعت ۹ تا ۱۲ صبح بیشترین بازدهی را داریم؛ اما این مورد برای همه صادق نیست.

درواقع مغز و بدن هرکس متفاوت است. برای پیدا کردن بهترین ساعت فعالیت مغز خود، باید به سرنخ‌های فیزیولوژیکی که بدن در طول روز به شما می‌دهد توجه داشته باشید. چگونه؟ از خود بپرسید که چه زمانی احساس تیزبینی و تمرکز می‌کنید؟ درحدی که با خود می‌گویید: «می‌توانم دنیا را فتح کنم» یا چه زمانی کسل و گیج هستید؟ طوری که انگار تازه از خواب بیدار شده‌اید؟

شناخت بهترین ساعت فعالیت مغز و همچنین برنامه‌ریزی، به شما کمک می‌کند تا کارهایتان را بهتر سازماندهی کنید و از زمان خود به نحو احسن استفاده کنید. علاوه بر آن کیفیت و کمیت غذا، میزان آبی که می‌نوشید و ورزش نیز بر راندمان شما تاثیر می‌گذارد. همه ما می‌دانیم که سبک زندگی غیرفعال، کم آبی بدن و خوردن غذاهای ناسالم انرژی را از بین می‌برد و به شدت بر سلامتی تأثیر می‌گذارد.

فواید سحرخیز بودن و تاثیر بر بهترین ساعت فعالیت مغز

بسیاری از مردم ادعا می‌کنند که در ساعات اولیه صبح، بیشترین بازدهی را دارند. یکی از فواید سحرخیزی این است که وقتی از خواب ناز بیدار می‌شوید، ذهن شما شاداب است و آماده جذب اطلاعات است. اگر قرار است صبح مطالعه کنید، به موقع به رختخواب بروید تا صبح احساس بدخلقی نکنید.

در واقع فرهنگ هندی معتقد است که یک ساعت و نیم قبل از طلوع خورشید، ذهن و بدن در تیزترین حالت قرار دارد و بهترین ساعت فعالیت مغز است. فرهنگ‌های دیگر هم اعتقاد مشابهی دارند؛ بنابراین می‌توانید مهم‌ترین وظایف خود (ذهن‌آگاهی و مدیتیشن، یوگا، مطالعه، کار و غیره) را در این زمان انجام دهید.

به‌علاوه اگر بتوانید بعد از دویدن صبحگاهی مطالعه کنید، عالی است. مطالعات نشان داده‌ است که ورزش، توانایی مغز شما برای حفظ اطلاعات را بهبود می‌بخشد که برای مطالعه مفید مهم است. در اصل ورزش نه تنها برای بدن مفید است؛ بلکه برای تیزتر شدن ذهن هم عالی است.

از طرفی مطالعه در صبح می‌تواند شما را برای موفقیت آماده کند، پس تخت خود را حتما مرتب کنید. می‌پرسید چرا؟ اگر می‌خواهید کارهای بزرگ را به درستی انجام دهید، ابتدا باید کارهای کوچک را کنترل کنید.

مرتب کردن رختخواب، ورزش و مطالعه اول صبح، همگی کارهای عالی و سازنده‌ای هستند که می‌توانید به یک عادت تبدیل کنید. حتی اگر فقط یکی از این سه مورد را بتوانید انجام دهید، بعد از آن احساس غرور خواهید کرد و به سایر جنبه‌های روز شما هم منتقل خواهد شد.

چگونه صبح زود بیدار شویم؟

حتی زمانی که زود به رختخواب می‌روید، باز هم سخت است که با انرژی از رختخواب بیرون بپرید. شما همچنان احساس گیجی و بدخلقی را دارید و می‌خواهید چرت بزنید. در اینجا چند راه‌ها برای رفع مشکل وجود دارد:

• حتما اول صبح هیدراته شوید. اگر بدون آبرسانی به بدن تلاش کنید که بیدار شوید، انگار تلاش دارید ماشینی را برانید که خاموش است.
• به بدن خود انرژی بدهید. بدن و مغز شما کل شب خاموش می‌شود؛ به همین دلیل خوب است که از کافئین (چای یا قهوه) کمک بگیرید.
• برای بهبود خلق و خوی خود یک کاری انجام دهید؛ مثلا رختخواب را مرتب کنید یا مکمل بخورید. ثابت شده است که خلق و خوی صبحگاهی روی باقی روزتان هم تأثیر می‌گذارد؛ به همین خاطر مهم است که خود را برای موفقیت آماده کنید.
• یک نوشیدنی صبحگاهی (معمولا آب و لیمو ترش) یک راه خوب برای بهتر بیدار شدن است.

فواید شب ‌زنده ‌داری

علیرغم آنچه ممکن است فکر می‌کنید، ما اصلا مخالف شب بیداری نیستیم. دانش‌آموزانی که بهترین ساعت فعالیت مغز خود را عصر یا شب می‌دانند، بهتر است در آن زمان مطالعه کنند. از طرفی اگر صبح زود ساعت ۸ صبح کلاس یا کاری دارید، احتمالا نمی‌توانید صبح مطالعه کنید. مگر اینکه قبل از طلوع آفتاب از خواب بیدار شوید که برای هرکسی ممکن نیست.

دراینصورت مطالعه در شب گزینه بهتری است. تعهدات روز شما تمام شده است و کسی بیدار نیست تا حواس شما را پرت کند. برخلاف هرج ‌و مرج روز آرامش شب یک محیط مطالعه عالی را فراهم می‌کند.‌ برای همین می‌توانید با نوشیدن یک فنجان قهوه بیدار بمانید.

همچنین نشان داده شده است که خواب خوب شبانه، می‌تواند حافظه را بهبود بخشد. برای همین یکی از فواید مطالعه قبل از خواب، مغزتان مطالب را پردازش و حفظ می‌کند.

بهترین ساعت فعالیت مغز ؛ جمع بندی

کار کنید، استراحت کنید، تکرار کنید! بله، استراحت دادن به خودمان، بهره‌وری ما را در درازمدت افزایش می‌دهد. مغز خود را مانند یک باتری در نظر بگیرید. زمان از کار افتادن باعث استراحت، شارژ و تقویت مجدد آن می‌شود. همچنین تاثیر خواب بر یادگیری غیرقابل انکار است.

درواقع تحقیقات نشان می‌دهد که بدن ما هر ۹۰ دقیقه از حالت هوشیاری به حالت خستگی در می‌آید. مغز شما می‌تواند حدود ۹۰ دقیقه کارآمد باشد و پس از آن، شما شروع به احساس بی‌قراری و عدم تمرکز خواهید کرد. درست است؟ هنگامی که این اتفاق می‌افتد، بدن شما سعی می‌کند به شما بگوید که زمان استراحت فرا رسیده است.

شما معمولا سعی می‌کنید که این سیگنال‌ها را نادیده بگیرید، به کار ادامه دهید و حتی با نوشیدن قهوه آنها را جبران کنید. درصورتیکه وادار کردن خود به کار کردن، تنها باعث می‌شود در درازمدت بازدهی کمتری داشته باشید. بنابراین وقتی بدنتان به شما می‌گوید زمان استراحت فرا رسیده است، قدم بزنید، مدیتیشن کنید یا با همکارتان گپ بزنید.

درنهایت سخت‌ترین و مهم‌ترین وظایف خود را در در بهترین ساعت فعالیت مغز انجام دهید. با فاصله کار کنید و زمانی که تمرکز ندارید، خودتان را مجبور به کار نکنید. به بدن خود گوش دهید و استراحت‌های مکرر داشته باشید تا مغز خود را شاداب نگه دارید. موفق باشید!